Kwantumtechnologie wint wereldwijd aan relevantie en voornamelijk in de cybersecurity-kringen wordt er al eens over gesproken. Is de interesse ook in België al gewekt? We spraken met Hans Witdouck, managing director Benelux bij Eurofiber, en Marc Hulzebos, innovation officer, over de status en uitdagingen van kwantumtechnologie in België.
Ondanks onzekerheden over de snelheid van de ontwikkelingen op het gebied van kwantumcomputers en cryptografie, moeten bedrijven en overheden zich toch al voorbereiden op een toekomst waarin deze technologie een cruciale rol speelt. In Nederland zijn al significante stappen gezet, zoals blijkt uit de uitrol van een schaalbaar kwantumnetwerk in de Rotterdamse haven.
Voorzichtige eerste stappen
Maar hoe staat België ervoor? België zet voorzichtig de eerste stappen in de richting van kwantumtechnologie. Dit gebeurt grotendeels onder druk van Europese verplichtingen, zoals het European Quantum Communication Infrastructure-initiatief (EuroQCI), dat de uitrol van kwantumnetwerken binnen Europa stimuleert.
Eurofiber is in België actief betrokken bij de Quantum Circle Belgium, een initiatief waarin verschillende partijen, van onderzoeksinstellingen tot eindgebruikers, samenkomen om de rol van kwantumtechnologie vorm te geven. “We willen niet dat iedereen zijn eigen weg gaat. Dit is een ecosysteem waarin samenwerking essentieel is”, legt Hulzebos uit. Een naam van een grote technologie vendor die passeert is Nokia. Die partij zal zijn technologie delen in meerdere Europese lidstaten en niet exclusief aan deze Belgische groep.
Achterstand in infrastructuur en beleid
Vergeleken met andere Europese landen loopt België achter, geven de experts toe. “België is een smart follower“, zegt Witdouck. “We starten later dan bijvoorbeeld Nederland, waar al clusters en start-ups actief zijn in kwantumtechnologie. In België komt dit nu pas echt op gang”, legt Hulzebos verder uit. Een drijfveer voor ons land is volgens hem het EuroQCI, een EU-initiatief om kwantumcommunicatie-infrastructuur tegen 2027 in alle lidstaten te implementeren.
Een deel van de achterstand komt door een minder uitgebreide glasvezelinfrastructuur in België. “België heeft lange tijd een voorsprong gehad met traditionele breedband- en kabelnetwerken, waardoor de uitrol van glasvezel langzamer is gegaan dan in bijvoorbeeld Nederland”, zegt Witdouck. Toch is het verschil in B2B minder groot dan vaak wordt gedacht, voornamelijk voor residentiële klanten loopt België nog flink achter. Voor de uitbouw van kwantumtechnologie zijn die residentiële verbindingen minder van belang. Daardoor zal de achterstand niet lang meer een hindernis vormen.
Wat hebben kwantumtechnologie en glasvezelverbindingen met elkaar te maken?
De link met deze begrippen is Quantum Key Distribution (QKD). Dit is een methode voor het veilig uitwisselen van encryptiesleutels. Verwacht wordt dat deze encryptie ook stand houdt na de introductie van kwantumcomputers. Deze apparaten zouden de beveiliging die vandaag wordt gebruikt wel kunnen kraken.
QKD maakt gebruik van kwantumfysica, een fundamenteel principe van kwantummechanica. In tegenstelling tot traditionele methoden, die vertrouwen op de complexiteit van wiskundige problemen, biedt QKD beveiliging gebaseerd op de wetten van de natuurkunde. Door lichtdeeltjes over optische verbindingen (glasvezelverbindingen) te verzenden, is gesjoemel meteen zichtbaar. Een poging tot onderschepping verstoort namelijk de toestand van deze lichtdeeltjes.
Ongeveer twee jaar geleden gingen we in onze podcast al eens in gesprek met Hulzebos over dit begrip. Het illustreert dat de inspanningen van Eurofiber al een tijd gaande zijn, net als het wachten op de doorbraak. De technologie werd later getest in de haven van Rotterdam. Witdouck en Hulzebos vertellen dat er tot nu toe in België nog geen partner bereid is geweest om het experiment aan te gaan.
Een andere uitdaging is de regelgeving. Overheidsinstanties en toezichthouders worstelen nog met de vraag hoe ze kwantumtechnologie moeten reguleren. “In Nederland zagen we eerder initiatieven door sterke aanwezige kenniscentra. In België komt dat later op gang”, merkt Hulzebos op.
Sectoren die kwantumtechnologie omarmen
Kwantumcomputers beloven oplossingen te kunnen bieden voor uitdagende vraagstukken, doordat ze over fors meer rekenkracht beschikken. Voor de cybersecurity zal het verder de gekende beveiligingstechnieken kunnen verbeteren. Dat komt tegelijk met een risico: huidige encryptiemethoden worden verwacht niet meer te volstaan tegen het vermogen van deze apparaten.
Cybercriminelen spelen daar nu al op in, met de ‘hack now, decrypt later’ strategie: ze verzamelen versleutelde data in de hoop deze later met kwantumcomputers te kunnen kraken. “We moeten ons nu al wapenen tegen de mogelijkheden van kwantumcomputers”, oordeelt Witdouck.
Sectoren die kritiek zijn voor het functioneren van het land of die extreem gevoelige persoonlijke data verwerken, zijn daardoor sneller geneigd om in kwantumtechnologie te investeren. Denk hierbij aan de financiële sector en de gezondheidszorg. “Voor patiëntendossiers is het essentieel dat beveiliging de volledige levensduur van een patiënt meegaat”, benadrukt Hulzebos. Ook banken houden de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Net als de Europese Unie. Het EuroQCI is opgezet met de taak deze sectoren te beschermen. Europa wil zich zo verzekeren van een toekomstbestendige bescherming, die is voorzien door Europese technologieën.
Kwestie van maanden of jaren
Ondertussen gaan de ontwikkelingen op het gebied van kwantumhardware door. Google heeft recent de Willow-chip geïntroduceerd, de snelste kwantumchip ooit. Dit onderstreept dat de komst van krachtige kwantumcomputers geen kwestie van ‘of’ is, maar van ‘wanneer’. “Kwantumcomputers zoals Google Willow bestaan al. Het ontwikkelen van een nuttige kwantumcomputer die echt inzetbaar is, kan alleen nog wel wat langer op zich laten wachten”, voegt Hulzebos eraan toe.
De ontwikkelingen zijn afhankelijk van de vooruitgang die wordt geboekt in het onderzoeksveld. Momenteel is de enige zekerheid die er is kwantumcommunicatie.
De toekomst van kwantum in België
In België is kwantumtechnologie voorlopig dus nog een concept dat slechts door een kleine groep wordt getrokken. Onderdeel van deze groep is Proximus. De partij nam een voortrekkersrol in de uitrol van glasvezel in ons land en wil ook in de kwantumtechnologie zaken verwezenlijken. Dat maakte het bedrijf recent duidelijk met de inhuldiging van de Leerstoel in Kwantumwetenschappen en -Technologie. Daarin worden bedrijfswereld en onderwijswereld verenigd, namelijk met de KU Leuven.
De testen van Eurofiber moeten in ons land nog op gang worden gezet en zelfs dan is nog maar het topje van de ijsberg bekeken. Daarna valt er nog een hele wereld van kwantumcomputing en -optimalisatie te ontdekken, waar ook andere Europese landen nog geen stappen in hebben gezet. Toch is één ding volgens Eurofiber duidelijk: wie nu niet investeert in kennis en infrastructuur, loopt straks onherroepelijk achter.
Benieuwd naar de test van Eurofiber in de haven van Rotterdam? Lees het volledige artikel hier: Schaalbaar quantumnetwerk wordt realiteit in Rotterdamse haven